Jeszcze w XIX wieku w Warszawie pojawiła się koncepcja „sportu żydowskiego”, ale na pierwszy rzut oka mogła się wydawać nietrafiona. Sport zawsze był czymś uniwersalnym, gdzie nie było ograniczeń wiekowych, płciowych lub narodowościowych. Jednak album warszawskiego profesora Daniela Grinberga „Bądź silny i odważny” potwierdza, że fenomen sportu żydowskiego jednak istniał – pisze iwarszaw.eu.
Ta ważna w historii Polski książka odpowiada na wiele pytań: jak wyglądał żydowski sport w przedwojennej stolicy, jak stał się narzędziem propagandy i walki społecznej, wreszcie, dlaczego Żydzi w tamtych czasach zaczęli angażować się w sport masowy.
Jak to wszystko się zaczęło?
Według prac profesora D. Grinberga rozwój sportu żydowskiego różnił się nieco od europejskiego, bo ten ostatni ma swoje korzenie w starożytnej Grecji, gdzie istniał prawdziwy kult pięknego ciała. W tym czasie Żydzi długo nie uważali tego za wartościowe, a nagie męskie ciało wręcz ich zawstydzało.
D. Grinberg dość obrazowo określił moment, w którym narodził się żydowski sport i wskazał, jak wielkie znaczenie miał w życiu kulturalnym, politycznym i społecznym. Specyfika sportów żydowskich była ściśle związana z ideami ruchu syjonistycznego, którego wartościami są nie tylko siła fizyczna i inteligencja przedstawiciela narodu żydowskiego, ale także jego zdolność do bycia wszechstronną osobą, która nie unika też prostej pracy fizycznej i rolnictwa.
Pierwszy żydowski klub sportowy w Warszawie powstał dopiero w 1915 roku. Był wówczas jednym z największych w całym kraju i uchodził za symbol dumy, niezłomności narodu żydowskiego oraz był ważnym ogniwem w ogólnoświatowym ruchu Makabi (nazwa ruchu wywodzi się od imienia Judy Machabeusza, przywódcy powstania żydowskiego w latach 167-160 p.n.e.). Klub sportowy został również nazwany na cześć wybitnego żydowskiego buntownika.
W czasie I wojny światowej trenerem Makabi Warszawa był Niemiec, były policjant Michael Alberskirch. Klub mieścił się na rogu ulic Długiej i Nalewki, a na jego terenie znajdował się duży stadion z bieżnią. Członkowie Makabi wielokrotnie brali udział w najważniejszych konkursach w stolicy, miastach Polski i Europy, zdobywając prestiżowe nagrody. „Bądź silny i odważny” to dumne motto światowego ruchu Makabi, a co za tym idzie także warszawskich sportowców.
Makabi nie był jedynym stołecznym klubem stworzonym przez Żydów. W 1923 roku w mieście powstał klub Sztern (Gwiazda), specjalizujący się bardziej w piłce nożnej.
Sport jako sposób na walkę ze stereotypami
Warszawskie kluby sportowe często nie ograniczały się do działalności sportowej, a ich członkowie organizowali koła dyskusyjne, teatralne, muzyczne, artystyczne, orkiestry i sekcje fotograficzne. Takie instytucje można porównać do domów kultury, które kładą nacisk na wszechstronny rozwój człowieka. Ponadto stołeczne kluby kulturalne były dla wielu Żydów miejscem wypoczynku po pracy: mogli tam odpocząć, poświęcić czas na hobby, poczytać, potańczyć, pogawędzić z przyjaciółmi, a nawet znaleźć bratnią duszę.
Profesor D. Grinberg napisał w swojej książce, że żydowskie sporty w Warszawie były też doskonałą metodą walki ze stereotypami i uprzedzeniami. Na przykład w tym czasie w stolicy wierzono, że istnieją sporty, które mogą być uprawiane tylko przez przedstawicieli wielkiej „rasy aryjskiej”. Żydowscy sportowcy lubili obalać te mity własnym przykładem.
Dużą rolę w emancypacji kobiet odegrał też sport. W 1925 roku grupa żydowskich pływaczek skoczyła do Wisły z mostu Kierbedzia, nie obawiając się skandalu z powodu swoich zbyt odważnych strojów kąpielowych. Do tego momentu żadna kobieta w kraju nie odważyła się na taki krok.
Najbardziej znane nazwiska okresu rozkwitu żydowskiego sportu: mistrzyni skoków do wody Eugenia Frydman, pływak Ilja Szrajbman i tenisista Ernest Wittmann
