Janusz Korczak był wybitnym warszawiakiem, który wniósł ogromny wkład w rozwój nauki, twórczości i społeczeństwa swoich czasów. Człowiek ten stał się prawdziwą rewolucją, potężnym postępem i siłą napędową polskiego społeczeństwa w dwudziestym wieku. Dziś nazwisko Janusza Korczaka jest nieco zapomniane, ale zawsze będzie kojarzone z Warszawą i jego wielkimi osiągnięciami. W naszym artykule na stronie iwarsaw.eu opowiemy o życiu, twórczości i największych osiągnięciach Janusza Korczaka, polskiego lekarza, pedagoga, utalentowanego pisarza, publicysty, aktywnej osoby publicznej i oficera Wojska Polskiego.
Wczesne lata
Janusz Korczak urodził się 22 lipca 1878 roku w Warszawie w rodzinie żydowskiej. Jako dziecko przyszły geniusz dużo czytał i interesował się różnymi naukami i sztuką. Młody Korczak większość czasu spędzał na czytaniu książek, co dało mu solidne podstawy do przyszłej pracy naukowej. Brak jest informacji o początkowej edukacji Janusza Korczaka. W 1898 roku rozpoczął studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie w Warszawie. Jako student Janusz Korczak uczęszczał na wykłady z anatomii, bakteriologii, zoologii i psychiatrii. Z pedagogiką Janusz Korczak zapoznał się po raz pierwszy w Szwajcarii. Po uczęszczaniu na wykłady znanych szwajcarskich i zagranicznych nauczycieli, Janusz Korczak postanowił powiązać swoje życie z tą dziedziną.
„Opiekun” warszawskich dzieci i młodzieży
Janusz Korczak to wyjątkowa osobowość, która znana jest przede wszystkim jako innowacyjny pedagog. Jest autorem wielu prac z zakresu teorii i praktyki wychowania. Jego dzieła mimo upływu czasu pozostają nadal aktualne. Janusz Korczak jest założycielem działań w obronie praw dziecka oraz równości dzieci i młodzieży w Polsce. W Warszawie Janusz Korczak założył dom dziecka i pełnił funkcję jego dyrektora. Był też jedynym wychowawcą w Polsce, który stworzył sąd koleżeński dla dzieci. Sąd ten pozwalał dzieciom uczestniczyć w postępowaniach sądowych i rozpoznawać sprawy, które same składały. Janusz Korczak poświęcił wiele czasu i pieniędzy na rozwój sierocińca, gdyż z dnia na dzień rosły potrzeby w tym zakresie. Dom Dziecka im. Korczaka stał się prawdziwym domem dla wielu dzieci i młodzieży w Warszawie.
Janusz Korczak, jako dyrektor domu dziecka, stworzył pierwsze w Polsce czasopismo publikujące materiały dla dzieci. Samo czasopismo pod nazwą “Mały przegląd” przeznaczone było dla dzieci i było pierwszym w Europie periodykiem przeznaczonym dla najmłodszych czytelników. Janusz Korczak zajmował się również badaniem psychologii dziecięcej i diagnostyką wychowawczą.
Działalność medyczna
Janusz Korczak ukończył studia w 1905 roku i uzyskał dyplom lekarza. W latach 1906-1912 Janusz Korczak został zatrudniony w Szpitalu Dziecięcym im. Bersonów i Baumanów, gdzie pracował jako pediatra. Korczak czuł wielką odpowiedzialność za swoich pacjentów, dlatego mieszkał nawet na terenie szpitala. Pomagał także tym, których nie było stać na drogie leczenie. Najmłodszym pacjentom Janusz Korczak dawał pieniądze i zapewniał im wszystko, czego potrzebowali. Ciekawostką jest fakt, że Janusz Korczak żądał wyższych opłat od zamożnych pacjentów, gdyż w tamtym czasie był dość popularnym i znanym w Warszawie pisarzem.
Aktywna działalność w życiu publicznym
Janusz Korczak potrafił łączyć kilka rodzajów działalności i był aktywną osobą publiczną. Był członkiem Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego oraz Towarzystwa Obozów Letnich. W latach 1904-1908 wraz ze swoimi współpracownikami organizował kolonie letnie dla dzieci żydowskich i polskich. W tym okresie Janusz Korczak wydał swoją pierwszą książkę „Dziecko salonu”, która od razu wzbudziła zainteresowanie opinii publicznej i krytyków. Dzięki rozgłosowi Janusz Korczak zyskał wielu sympatyków i fanów. Jego publikacje uważane były za najbardziej pouczające i przydatne w tamtym czasie, dlatego stał się najpopularniejszym pediatrą w Warszawie.
W 1909 roku Janusz Korczak został członkiem Żydowskiego Towarzystwa Pomocy dla Sierot i objął kierownictwo Domu Sierot, który powstał z inicjatywy Towarzystwa.
Poglądy pedagogiczne
Janusz Korczak od najmłodszych lat bardzo interesował się problematyką wychowania dzieci. Był zwolennikiem idei progresywizmu pedagogicznego i popierał poglądy wielu: Decroly’ego, Montessori, Spencera i Froebla. W swoich pracach Korczak wielokrotnie podkreślał potrzebę stałego kontaktu i dialogu z dziećmi. Publikował i przeprowadzał liczne wykłady z zakresu wychowania dzieci i pedagogiki.
Janusz Korczak od najmłodszych lat zdobywał doświadczenie w pracy z dziećmi. Najpierw był korepetytorem, potem osobą publiczną i dyrektorem Domu Sierot w Warszawie. W okresie międzywojennym Janusz Korczak był wykładowcą na kilku uczelniach w stolicy Polski.
Janusz Korczak popierał również idee emancypacji dziecka, samostanowienia oraz poszanowania granic i praw osobistych. Pracując z dziećmi, Janusz Korczak rozwijał w nich poczucie demokracji i jej roli w ich życiu. Dzięki temu jego podopieczni wyrastali z właściwą orientacją społeczną i adekwatnym postrzeganiem otoczenia.
Koncepcja wychowania według Korczaka: najważniejsze zagadnienia
Koncepcja wychowania według Korczaka jest gruntowna i opiera się na następujących aspektach:
- Zaprzeczenie jakiegokolwiek rodzaju przemocy: fizycznej lub werbalnej.
- Naukowiec popierał interakcje edukacyjne między dorosłymi a dziećmi, co pozwala na rozszerzenie definicji klasycznej pedagogiki.
- Dziecko jest taką samą osobą jak i dorosły.
- Proces wychowawczy powinien opierać się na indywidualności każdego dziecka.
- Dziecko najlepiej niż ktokolwiek inny zna i rozumie własne potrzeby, emocje i pragnienia, dlatego zasługuje na wysłuchanie ze strony dorosłych.
- Każde dziecko ma prawo do szacunku, porażki, niewiedzy, osobistych granic, własnych opinii i indywidualnych potrzeb.
- Proces rozwoju dziecka jest złożonym dziełem, które wymaga uwagi i troski.
Swoje podstawowe zasady wychowawcze Janusz Korczak nakreślił w książce “Jak kochać dziecko”. Książka ta stała się prawdziwym przewodnikiem dla młodych rodziców i nauczycieli.
Wpływ na współczesność
Prace i działalność Janusza Korczaka stały się podstawą do tworzenia nowych nurtów pedagogicznych. Jego uświadomienie i uznanie wszystkich praw dziecka stało się siłą napędową dla wielu współczesnych pedagogów i naukowców. Sam Korczak wielokrotnie powtarzał: „Reformować świat to znaczy reformować edukację”.
Janusz Korczak jest uznany za pioniera „wychowania moralnego”, nowoczesnego nurtu pedagogicznego, który jest podstawą zasad wychowania. Wszystkie jego idee i założenia wychowawcze były stale oparte na praktyce, dlatego też były skuteczne. Dziś wielu pedagogów i naukowców studiuje prace Janusza Korczaka i stosuje jego metody i zasady w praktyce.
Dziedzictwo naukowe i twórcze Korczaka
Oprócz działalności dydaktycznej Janusz Korczak intensywnie pisał. Jego dorobek obejmuje dwadzieścia cztery książki i ponad 1500 tekstów opublikowanych w różnych czasopismach. Po śmierci Korczaka przetrwało wiele jego rękopisów i listów. Do najważniejszych dzieł pedagogicznych Janusza Korczaka należą: „Jak kochać dziecko”, „Momenty wychowawcze”, „Kiedy znów będę mały”, „Prawo dziecka do szacunku” oraz „Pedagogika żartobliwa”.
Janusz Korczak był również popularnym autorem książek dla dzieci. Jego literatura dla dzieci została przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków. Za wkład w rozwój polskiego dziedzictwa literackiego Janusz Korczak został w 1937 roku odznaczony Złotym Laurem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.
