Ludwik Hirszfeld, warszawski mikrobiolog, badacz i naukowiec, uważany jest za jednego z najwybitniejszych naukowców świata. Ludwik Hirszfeld zyskał światową sławę dzięki odkryciu dziedziczenia grup krwi ABO. Działalność warszawskiego mikrobiologa miała ogromny wpływ na rozwój nauki, medycyny i badania ludzkiego organizmu. O życiu i twórczości wybitnego Ludwika Hirszfelda opowiemy w naszym artykule na iwarsaw.eu.
Informacje biograficzne
Ludwik Hirszfeld urodził się 5 sierpnia 1884 roku w Warszawie w progresywnej rodzinie żydowskiej. Jego braćmi byli Aleksander Rajchman, wybitny polski matematyk, oraz Ludwik Rajchman – bakteriolog. Już jako dziecko Ludwik Hirszfeld interesował się naukami ścisłymi i spędzał dużo czasu czytając książki. Warszawski mikrobiolog ukończył szkołę podstawową i gimnazjum w Łodzi, a następnie przeprowadził się do Niemiec, aby studiować medycynę. W Niemczech podjął studia na jednej z najstarszych i najbardziej prestiżowych uczelni w tym kraju – Uniwersytecie w Würzburgu. W 1904 roku Ludwik Hirszfeld przeprowadził się do Berlina, gdzie również kontynuował studia medyczne i filozoficzne. Tam też w 1907 roku obronił pracę doktorską.
Podczas studiów Ludwik Hirszfeld pracował jako młodszy asystent i uczestniczył w badaniach nad rakiem w Instytucie w Heidelbergu. Jeszcze w czasie studiów Hirszfeld zainteresował się badaniami nad grupą krwi ludzkiej.
Ludwik Hirszfeld wrócił do Warszawy dopiero po zakończeniu I wojny światowej. W stolicy Polski założył Instytut Surowicy. Podobna instytucja istniała we Frankfurcie. Po udanej działalności Instytutu, Ludwik Hirszfeld został wybrany na zastępcę dyrektora i opiekuna naukowego w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie. W 1924 roku został profesorem i kontynuował pracę naukową. Kilka lat później Ludwik Hirszfeld został wybrany na profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Na nowym stanowisku brał czynny udział w różnych komisjach naukowych i międzynarodowych, co otworzyło przed młodym naukowcem wiele nowych możliwości.
Podczas II wojny światowej Ludwik Hirszfeld został zmuszony do przeprowadzenia się do warszawskiego getta. Wraz z rodziną przeniósł się do zupełnie nowych warunków życia, ale nie przeszkodziło to Hirszfeldowi w kontynuowaniu działalności naukowej i badawczej. W getcie warszawskim Ludwik Hirszfeld wprowadził działania przeciwepidemiczne oraz specjalne akcje obowiązkowych szczepień przeciwko tyfusowi. Organizował także tajne kursy medyczne. Działalność Hirszfelda w getcie warszawskim uratowała życie wielu okolicznym mieszkańcom.
Dwa lata później, w 1943 roku, Ludwik Hirszfeld wraz z rodziną opuścił warszawskie getto. Przez długi okres swojego życia ukrywał się, używając fałszywych nazwisk i stale zmieniając miejsce zamieszkania. Przełomowym momentem w życiu wybitnego badacza była śmierć córki na gruźlicę. Po tym wydarzeniu postanowił dołożyć wszelkich starań, aby ratować życie ludzi, którzy w tamtych czasach nie byli dobrze zorientowani w medycynie.
Działalność naukowa
Praca w Heidelbergu nie przyniosła oczekiwanych rezultatów w nauce higieny i mikrobiologii, dlatego Ludwik Hirszfeld postanowił podjąć studia w Wyższej Szkole Higieny w Zurychu. W 1911 roku został asystentem profesora. Żona Ludwika Hirszfelda, Hanna Kasman, była wybitnym lekarzem i później rozpoczęła pracę jako asystentka w Klinice Dziecięcej w Zurychu.
W 1914 roku Ludwik Hirszfeld został wykładowcą akademickim w dziedzinie anafilaksji (jeden z przejawów reakcji alergicznej). Udało mu się udowodnić związek między anafilaksją a koagulacją (krzepnięciem krwi). Było to niezwykłe osiągnięcie w ówczesnej medycynie.
W 1944 roku, gdy część Polski została wyzwolona, Ludwik Hirszfeld dołączył do tworzenia Uniwersytetu Lubelskiego. Po powstaniu uczelni w Lublinie został wybrany na prorektora. Rok później, w 1945 roku, Ludwik Hirszfeld został dyrektorem Instytutu Mikrobiologii Lekarskiej we Wrocławiu, pełniąc jednocześnie funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego. Ludwik Hirszfeld kontynuował pracę dydaktyczną na uczelni aż do swojej śmierci. Pośmiertnie Instytut został włączony do Polskiej Akademii Nauk i nazwany imieniem wybitnego Ludwika Hirszfelda.
Wybitne badania
Na początku I wojny światowej Serbię niemal w całości ogarnęły ciężkie epidemie tyfusu i dyzenterii. Dlatego w 1915 roku Ludwik Hirszfeld zgłosił się do służby i poszedł służyć w serbskiej armii. Pozostał tam do końca wojny. Ludwik Hirszfeld służył jako doradca serologiczny i bakteriologiczny, co pozwoliło mu dokonać pierwszego znaczącego odkrycia – pałeczki Salmonella paratyphi C, która obecnie nosi nazwę Salmonella hirszfeldi.
W tym samym czasie, w 1914 roku, Ludwik Hirszfeld pracował nad opracowaniem specjalnego testu, który mógłby określić reakcję na kiłę. Jego badania w tym zakresie nie przyniosły jednak większych sukcesów. Później Hirszfeld rozpoczął badania nad wolem, odrzucając teorię, że wole endemiczne były spowodowane ostrym niedoborem jodu w pożywieniu i wodzie. Doprowadziło to do wielu sporów ze słynnym naukowcem Eugenem Bircherem.
Badanie grup krwi
Ludwik Hirszfeld i Düngern pracowali wspólnie nad badaniem grup krwi człowieka. Byli odpowiedzialni za nazwanie grup krwi A, B, AB i O (wcześniej znanych jako I, II, III i IV).
Na początku 1911 roku warszawski mikrobiolog Ludwik Hirszfeld badał dziedziczność grup krwi: to on ustalił serologiczne wykluczenie ojcostwa. Wyniki jego badań miały ogromny wpływ na rozwój genetyki i wielu innych dziedzin medycyny.
Podczas I wojny światowej Ludwik Hirszfeld wraz z żoną pracował nad stworzeniem prac z zakresu seroantropologii, które później stały się podstawą badań nad składem rasowym różnych ludów historycznych i najnowszych. Według badań Ludwika Hirszfelda i jego plejadiańskich teorii na temat grup krwi, niektóre grupy w toku ewolucji wyewoluowały z archaicznej grupy O.
Dodatkowo to właśnie Ludwik Hirszfeld jako pierwszy w historii zbadał konflikt serologiczny między matką a dzieckiem, co doprowadziło do odkrycia czynnika rhesus krwi ludzkiej. Również w ostatnich latach swojej działalności naukowo-badawczej Ludwik Hirszfeld pracował nad stworzeniem „alergicznej” teorii poronienia, zalecając leczenie antyhistaminowe. Równolegle Ludwik Hirszfeld badał nowotwory i gruźlicę. Największym odkryciem warszawskiego mikrobiologa było zbadanie patogenu paratyfusu C: wyniki jego prac stały się fundamentalne dla diagnostyki różnicowej.
Wyróżnienia i dziedzictwo naukowe
Ludwik Hirszfeld otrzymał za życia wiele prestiżowych wyróżnień i nagród. W 1950 roku otrzymał tytuł doktora honorowego Uniwersytetu w Pradze, a w 1951 roku Instytutu w Zurychu. Ludwik Hirszfeld jest autorem ponad pięciuset prac w różnych językach (w szczególności słynny naukowiec pisał w języku niemieckim, angielskim, polskim i francuskim). Aktywnie współpracował ze znanymi polskimi i zagranicznymi członkami, a także ze swoją żoną. Największą popularnością cieszy się książka Ludwika Hirszfelda z zakresu filozofii – “Myśli”.
