W historii warszawskich tradycji kulinarnych wegetarianizm zaczął zyskiwać na popularności w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku. Jednak Polacy nie przyjęli od razu nowego trendu, ponieważ wegetarianizm był uważany za broń w ideologicznej walce o stworzenie nowego, nowoczesnego człowieka i innej przyszłości. Propaganda wegetarianizmu nabierała rozpędu i była odzwierciedleniem idei, które w tamtych czasach zajmowały ludzką reprezentację: nacjonalizmu, socjalizmu, słowianofilstwa i fascynacji religiami wschodnimi. Niektórzy przypisywali wegetarianizmowi ważne znaczenie duchowe, ponieważ odrzucenie mięsa wiązało się z najwyższym poziomem świadomości i wyrzeczeniem, pisze iwarsaw.eu.
Kto propagował wegetarianizm?
Jednym z pionierów polskiego wegetarianizmu jest Konstantin Moyes-Oscragello, którego działalność przypada na połowę XIX wieku. Nazwał dietę bezmięsną „religią przyszłości”, a nawet stworzył „Wegetariańskie centrum regeneracyjne”, które przypominało sanatorium. Był to bardziej projekt charytatywny niż komercyjny, ponieważ Konstantin wziął pieniądze na leczenie tylko wtedy, gdy sam pacjent uważał, że został wyleczony z „uzależnienia od mięsa”. Leczenie nie odbywało się za pomocą tabletek, ale specjalnej diety wegetariańskiej Moyes-Oscragello doradzał pacjentom, aby zrezygnowali ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego i karmili się wyłącznie surowymi nasionami, orzechami, owocami i warzywami. W 1888 roku Konstantin opublikował własną książkę „wegetarianizm i przędzenie wełny w historii starożytnej Słowiańszczyzny”, w której wezwał Polaków do porzucenia przemocy wobec zwierząt i życia w harmonii z naturą, tak jak robili to ich przodkowie. Nawet wybitny pisarz i zwolennik kuchni wegetariańskiej Lew Tołstoj lubił prace naukowca na temat wegetarianizmu. Podobną teorię o „roślinnej” naturze narodu polskiego nieco później rozwinął Warszawski historyk Antoni Możicki.
Na początku XX wieku w stolicy zaczęto wydawać magazyn „Życie Wegetariańskie”, w którym wegetarianizm był podawany jako nowy i właściwy styl życia, a o znanych ludziach, którzy już popierali idee życia bez mięsa, Publikacja pisała z dumą.
Wegetarianizm był również chwalony przez psychologów dziecięcych, twierdząc, że jedzenie mięsa zakłóca normalny rozwój dziecka, a produkty pochodzenia roślinnego, wręcz przeciwnie, wzmacniają ciało dziecka. W szczególności pisała o tym pisarka i psycholog dziecięcy z Warszawy Józefa Jotejko w swojej książce „Wegetariańskie dzieciństwo” oraz autorka książek kucharskich w pracy „wegetarianizm jako podstawa nowego życia w zdrowiu, urodzie i szczęściu” Maria Czarnowska.
Wegetarianizm w stolicy XX wieku
Kilkadziesiąt lat po pojawieniu się prac i publikacji propagandowych wegetarianizm przestał być czymś egzotycznym i mocno wkroczył w codzienne życie warszawiaków. „Uniwersalna książka kucharska” Marii Ochorowicz-Monatowskiej, która została wydana w Warszawie w 1910 roku, stała się bestsellerem wśród miejscowych gospodyń domowych. Autorka zebrała w książce ponad 500 różnorodnych przepisów, które były zgodne z zasadami kuchni wegetariańskiej. Część poświęcona prawidłowemu odżywianiu opisywała sukcesy wegetarian w walce z różnymi chorobami.
Wtedy w stolicy zaczęły pojawiać się pierwsze lokale, które oferowały swoim gościom menu, które wykluczało mięso w potrawach. Przed I wojną światową na terenie Warszawy i wielu innych polskich miast istniało ponad 10 wegetariańskich stołówek. Jednak po ii wojnie światowej popularność wegetarianizmu gwałtownie spadła – być może z powodów ekonomicznych, ponieważ w latach powojennych pojawiły się problemy z dostawą świeżych produktów, a być może dlatego, że komunizm traktował wegetarianizm jako elementy patosu burżuazji.
